VÀNG DA SINH LÝ VÀ VÀNG DA BỆNH LÝ Ở TRẺ SƠ SINH

1. Vàng da sinh lý 

      Vàng da sinh lý là hiện tượng bình thường và cần thiết ở tất cả trẻ sơ sinh. Sau khi ra đời, để trao đổi và vận chuyển khí (Oxy - O2 và Carbonic - CO2) một cách độc lập với cơ thể mẹ thì các tế bào hồng cầu của bé cần phải được thay thế mới. Các tế bào hồng cầu cũ được thu nhận lại ở Gan và lách để “tiêu hủy” đồng thời các tế bào hồng cầu mới cũng được sinh ra bởi tủy xương của bé. Quá trình “tiêu hủy” hồng cầu giải phóng Bilirubin – chất có màu vàng khiến bé có hiện tượng vàng da. Tốc độ thay thế hồng cầu tùy vào từng bé nên hiện tượng vàng da nhanh hay lâu, nhiều hay ít là khác nhau giữa các bé. Trong các trường hợp tốc độ “tiêu hủy” nhanh, lượng Bilirubin trong 1 thời điểm tăng cao, bé vàng da nhiều, các bác sĩ có thể sẽ chỉ định chiếu đèn để hỗ trợ bé phân giải nhanh Bilirubin về ngưỡng phù hợp với cơ thể bé. Thông thường vàng da sinh lý kéo dài dưới 2 tuần sau sinh. Tốc độ tiêu hủy và tạo mới hồng cầu sẽ nhanh chóng được tự ổn định để đảm bảo sinh lý bình thường của cơ thể bé.

2. Vàng da bệnh lý 

      Vàng da bệnh lý cũng gây ra do lượng Bilirubin trong cơ thể bé tích tụ. Ở vàng da bệnh lý, 1 chức năng nào đó hoặc cơ quan nào đó có liên quan đến quá trình “tiêu hủy” hồng cầu diễn ra không bình thường khiến cho hồng cầu bị “tiêu hủy” nhiều hơn. Bilirubin từ hồng cầu được giải phóng ra nhiều, cơ thể không kịp thải loại dẫn đến hiện tượng vàng da. Ở vàng da bệnh lý, nếu không có sự can thiệp thì tốc độ tiêu hủy hồng cầu sẽ duy trì nhanh hơn tốc độ sản sinh hồng cầu mới dẫn đến vàng da liên tục và kéo dài nhiều hơn 2 tuần sau sinh.

Bảng 1: Phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý

CẦN LÀM GÌ TRONG TRƯỜNG HỢP BÉ CÓ HIỆN TƯỢNG VÀNG DA BỆNH LÝ?

      Khi nhận thấy hiện tượng vàng da bệnh lý ở trẻ, cần xác định được nguyên nhân gây bệnh từ đó khắc phục và áp dụng những phương pháp hỗ trợ bé giảm lượng Bilirubin trong máu tránh kéo dài gây tổn thương gan, lách,…Chiếu đèn theo chỉ định của bác sĩ và tắm nắng sớm là 2 cách giúp giảm Bilirubin cho bé, tuy nhiên để chấm dứt hoàn toàn đợt vàng da việc tìm ra nguyên nhân và điều trị vẫn quan trọng hơn cả.

      Một số nguyên nhân gây vàng da bệnh lý có thể kể đến như: vàng da do nhiễm khuẩn (nhiễm khuẩn da hoặc rốn do chăm sóc không đúng cách), vàng da nhân, vàng da do bất đồng nhóm máu (ABO hay Rh), tắc mật bẩm sinh, vàng da do virus viêm gan,...thiếu men G6PD. Tuy nhiên, chúng ra cần lưu ý là hiện tượng vàng da do bệnh thiếu men G6PD chỉ xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với các chất oxi hóa mạnh từ thức ăn, thuốc và hóa chất.

      Trong trường hợp bé bị thiếu men G6PD và bạn quan sát thấy bé có biểu hiện vàng da thì lập tức kiểm tra lại chế độ dinh dưỡng, thuốc của bé, hạn chế hoặc dừng ngay nguồn thực phẩm, thuốc có chứa chất oxi hóa mạnh khi đó hiện tượng vàng da có thể sẽ biến mất. Nếu sau đó, hiện tượng vàng da vẫn còn và kéo dài, gia đình cần đưa bé tới bệnh viện để thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết khác, xác định nguyên nhân gây vàng da và điều trị đúng cho bé!

       Với mong muốn hỗ trợ cộng đồng một cách hiệu quả trong phát hiện sớm bệnh thiếu men G6PD, chăm sóc sức khỏe những người bị bệnh Thiếu men G6PD, Trung tâm Sàng Lọc Sơ Sinh Bionet Việt Nam đã tạo ra nhóm facebook "Trung tâm hỗ trợ cộng đồng Bệnh thiếu men G6PD - Bionet Việt Nam" . Với hơn 10 năm kinh nghiệm triển khai xét nghiệm Sàng lọc sơ sinh bệnh Thiếu men G6PD, Bionet hy vọng sẽ mang lại nhiều giá trị về tri thức và nhân văn cho tất cả các thành viên tham gia nhóm thông qua các hoạt động: 

+ Cung cấp kho thông tin đầy đủ, chính thống, hữu ích qua nhiều dạng tài liệu trong nước và quốc tế

+ Giao lưu chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc trẻ bị bệnh Thiếu men G6PD và cuộc sống khỏe mạnh thực tế của những người mắc bệnh thiếu men G6PD

+ Hỗ trợ giải đáp những vấn đề liên quan đến sàng lọc, chẩn đoán, chắm sóc trẻ bị bệnh thiếu men G6PD

+ Tổ chức những hoạt động trực tuyến nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh Thiếu men G6PD

+ Tổ chức các hoạt động thực tế hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe cho những người bị bệnh thiếu men G6PD

Click vào đường link: https://www.facebook.com/groups/Bionet.G6PD để tham gia nhóm ngay nhé!

Nguồn: Bionet Việt Nam

Tài liệu tham khảo:

1. http://www.nhikhoaviet.com/cach-phan-biet-vang-da-sinh-ly-va-benh-ly/
2. http://hoidapbacsi.net/chung-vang-da-o-tre-so-sinh-phan-biet-vang-da-sinh-ly-va-benh-ly-keo-dai/
3. https://www.ucsfbenioffchildrens.org/pdf/manuals/41_Jaundice.pdf
4. http://www.yduocvn.com/?x/=newsdetail&n=10195&/c/=63&/g/=2&/22/11/2014/vang-da-so-sinh--nguyen-nhan-va-phuong-phap-dieu-tri.html
5. http://mecuteo.net/cac-nguyen-nhan-va-xu-li-vang-da-o-tre-so-sinh.html
6. https://www.kalcare.co.id/a/article/healthnews/5-causes-of-infant-jaundice